Cechy stylistyczne

Wypada w tym miejscu przypomnieć, że w niektórych dziełach symfonicznych Haydna z lat 1768—1790 zaznaczają się nowe cechy stylistyczne, związane z tzw. Sturrn und Drang — okresem „burzy i naporu”. Cechy te przejawiają się w spotęgowaniu wyrazu emocjonalnego i dramatyzmu muzyki. Nie bez wpływu na te zjawiska pozostawała twórczość Christopha Willibalda Glucka (1714—1787), który krótko przedtem wystąpił z premierami swoich sztandarowych oper: Orfeusz (1762) i Alceste (1767). Idąc jego śladem, Haydn sięga coraz częściej do tonacji mollowych dla wyrażenia uczuciowych głębi. Do jego dzieł spod znaku Sturm und Drang zaliczają się symfonie: d-moll nr 34, d-moll nr 39, e-moll nr 44 Żałobna, fis-moll nr 45 Pożegnalna i f-moll nr 49 La passione. Mimo swego żartobliwego Finału, Symfonia fis- -moll jest tu w gruncie rzeczy przykładem typowym. Jej dramatyczny charakter wyraża się i w rysunku głównego tematu, rozpinającym swoje obie frazy w.interwale ponad dwóch oktaw, i we wzburzonej synkopowanej rytmice, i w pełnych mocy unisonach smyczków, i w naładowanych napięciem pauzach generalnych (podczas których słuchacz wręcz nie śmie zaczerpnąć powietrza), i w szorstkich dynamicznych kontrastach.